Deemmi-cats-dogs-urolithiasis (โรคนิ่วเกิดจากอะไร ทำไมหมาแมวปัสสาวะกะปริดกะปรอย) (1)

โรคนิ่ว หนึ่งในสาเหตุของปัญหาหมาแมวฉี่ไม่ออก

นิ่ว (Urolithiasis) จริง ๆ แล้วไม่ใช่โรค แต่เป็นการพบก้อนผิดปกติบางอย่างในทางเดินปัสสาวะ นิ่วสามารถเกิดได้ที่ไต ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ หรือแม้กระทั่งส่วนของท่อปัสสาวะก็สามารถพบได้ สำหรับนิ่วในสัตว์เลี้ยงมีด้วยกันหลายชนิด แต่หลัก ๆ เรามักพบอยู่ประมาณ 8 ชนิดที่ทำให้เกิดปัญหาได้บ่อยในน้องหมาน้องแมว ได้แก่ 

  1. Magnesium ammonium phosphate (แมกนีเซียมแอมโมเนียมฟอสเฟต หรือเรียกอีกชื่อว่า Struvite (สตรู-ไวท์)
  2. Calcium oxalate (แคลเซียมออกซาเลต)
  3. Urate (ยูเรต)
  4. Cystine (ซีสทีน)
  5. Calcium phosphate (แคลเซียมฟอสเฟต) 
  6. Silica (ซิลิกา)
  7. Compound (คอมพาวน์)
  8. Mixed (มิกซ์)
2_urolithiasis in pets (นิ่วในแมวและหมา)

ภาพแสดงตัวอย่างนิ่วในสัตว์เลี้ยงที่มักพบได้บ่อย

โรคนิ่วในสัตว์เลี้ยงมีสาเหตุมาจากอะไรได้บ้าง

หลายคนคงสงสัยว่า “เจ้าก้อนนี้ท่านได้แต่ใดมา??” จริง ๆ แล้วสาเหตุของการเกิดนิ่วมีได้ด้วยกันหลายสาเหตุ

  1. จากตัวของสัตว์เลี้ยงเอง ทั้งในด้านความแตกต่างของสายพันธุ์ อายุ เพศ หรือสภาพแวดล้อม ทั้งหมดนี้มีผลต่อการสะสมของนิ่วที่แตกต่างกัน สุนัขพันธุ์เล็กมีโอกาสเกิดนิ่วได้ง่ายกว่าพันธุ์ใหญ่ เนื่องจากขนาดของท่อทางเดินปัสสาวะที่แคบกว่า  ส่วนในแมวก็เช่นกันเราจะพบว่าน้องแมวเพศผู้มีโอกาสเกิดนิ่วได้มากกว่าเพศเมีย
  2. การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ของสัตว์เลี้ยงมีโอกาสเกิดนิ่วได้ เนื่องจากภาวะอักเสบทำให้เซลล์เสียหายจนเกิดการหลุดลอกของตัวเซลล์ออกมา สะสมรวมตัวกันเป็นตะกอนก้อนนิ่วในที่สุด
  3. การกินอาหารบางอย่างที่มีผลต่อสมดุลความเป็นกรด-ด่างในร่างกาย ก็มีผลต่อการกระตุ้นให้เกิดนิ่วได้ หรือการจัดหาน้ำดื่มให้สัตว์เลี้ยงไม่สะอาดเพียงพอก็กระตุ้นการก่อนิ่วได้เช่นกัน
  4. ลักษณะการขับปัสสาวะของตัวสัตว์เอง เช่น ไม่ค่อยขับถ่ายปัสสาวะ หรือ ถ่ายออกมาในแต่ละครั้งปริมาณค่อนข้างน้อย ซึ่งมีผลทำให้เกิดการคั่งค้างของเสียในท่อทางเดินปัสสาวะเป็นเวลานานขึ้น จนทำให้เกิดนิ่วตามมาได้

"หมาแมวฉี่ไม่ออก" ใช่อาการของโรคนิ่วหรือไม่

ปัญหาฉี่ไม่ออกของสัตว์เลี้ยง ถือเป็นหนึ่งในความผิดปกติของระบบทางเดินปัสสาวะ ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับภาวะโรคนิ่วได้เช่นกัน ดังนั้นหากเจ้าของพบลักษณะผิดปกติดังกล่าว แนะนำให้พาไปยังคลินิกหรือโรงพยาบาลสัตว์ เพื่อให้สัตวแพทย์วินิจฉัยโดยด่วน นอกจากนี้หมอแนะนำให้ลองดูลักษณะความผิดปกติอื่น ๆ จากการปัสสาวะของน้อง ได้แก่

  • ปัสสาวะกะปริดกะปรอยมากขึ้น 
  • ปัสสาวะปริมาณน้อยและบ่อยครั้ง 
  • อาจพบน้องมีการเลียที่อวัยวะเพศบ่อย ๆ คล้ายปัสสาวะติดขัด
  • บางตัวสีของปัสสาวะผิดปกติไป พบมีเลือดปน และมีอาการเบ่งหรือร้องเจ็บปวดขณะปัสสาวะ

เจ้าของอาจสังเกตเพิ่มเติมในเรื่องของความร่าเริงและการกินอาหารของน้องหมาน้องแมว เพราะสัตว์เลี้ยงบางตัวที่พบภาวะนิ่วอุดตันทางเดินปัสสาวะ มักมีอาการซึม เบื่ออาหาร และอาเจียนร่วมด้วย

1_urolithiasis in pets (นิ่วในแมวและหมา)

ภาพแสดงตัวอย่างนิ่วในสัตว์เลี้ยงที่มักพบได้บ่อย

การวินิจฉัยและการรักษานิ่ว

โดยส่วนใหญ่แล้วเราสามารถแยกชนิดของนิ่วได้ด้วยตาเปล่า จากลักษณะของตะกอนในปัสสาวะ แต่ในบางกรณีที่ผลึกของก้อนนิ่วดูแล้วไม่ชัดเจน การยืนยันผ่านการตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์ เครื่องอัลตราซาวน์ รวมถึงการวินิจฉัยผ่านเครื่องเอ็กซ์เรย์ จะเป็นสิ่งที่คุณหมอนำมาใช้ในการแยกวินิจฉัยชนิดของนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ ร่วมกับการตรวจค่าเลือดเพื่อดูสุขภาพโดยรวมของตัวสัตว์เลี้ยง ผลการตรวจยังช่วยประเมินระดับปัญหาที่ไต ซึ่งอาจพบการกรองของเสียลดลงจากภาวะนิ่วที่เกิดขึ้นได้

หลังจากวินิจฉัยชนิดของนิ่วได้แล้ว ก่อนทำการรักษาสัตว์เลี้ยงที่มีภาวะดังกล่าว คุณหมอจะทำการตรวจหาเชื้อแบคทีเรียที่อาจแฝงอยู่ในกระเพาะปัสสาวะเพิ่มเติม ทั้งนี้เพื่อให้การวางแนวทางการรักษาโรคเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด  รวมถึงมีการเลือกใช้ยาปฏิชีวินะที่เหมาะสมและตรงกับเชื้อโรคที่ตรวจเพาะได้

Deemmi telemed where you can click to consult vets

คำแนะนำเพิ่มเติม เพื่อป้องกันการเกิดนิ่วซ้ำใหม่

1. แนะนำให้มีการปรับเปลี่ยนชนิดของอาหาร

ควรมีการปรับเปลี่ยนชนิดของอาหาร เพื่อสร้างสภาวะความเป็นกรด-ด่างที่เหมาะสมต่อร่างกาย คุณหมออาจแนะนำให้น้องปรับไปกินอาหารสูตรเฉพาะโรคไต ซึ่งเป็นอาหารที่มีรสชาติอ่อน และมีความเหมาะสมกับสัตว์เลี้ยงที่เคยพบปัญหาในระบบทางเดินปัสสาวะมาก่อนหน้านี้ 

สำหรับอาหารที่แนะนำ เมื่อสัตว์เลี้ยงมีปัญหาเกี่ยวกับไตและทางเดินปัสสาวะ 

อาหารสุนัขประกอบการรักษาโรคไต ชนิดเม็ด (RENAL) จาก Royal Canin

อาหารแมวประกอบการรักษาโรคไต ชนิดเม็ด (RENAL) จาก Royal Canin

2. กระตุ้นให้สัตว์เลี้ยงดื่มน้ำมากขึ้น เพื่อลดปัญหาหมาแมวฉี่ไม่ออก

ควรมีการกระตุ้นให้สัตว์เลี้ยงดื่มน้ำมากขึ้น หรือเจ้าของอาจช่วยป้อนน้ำน้องเป็นบางครั้งบางคราวเมื่อสังเกตว่าน้องไม่ค่อยเข้าหาถาดน้ำ รวมถึงจำเป็นต้องมีการปรับพฤติกรรมและสิ่งแวดล้อมใหม่เพื่อลดโอกาสในการกลับมาเป็นนิ่ว คำแนะนำจะขึ้นอยู่กับประวัติการรักษาของสัตว์เลี้ยงรายตัว

การพาน้องหมาน้องแมวมาตรวจหานิ่วเป็นประจำ หลังจากที่รักษาหายแล้วยังคงเป็นสิ่งจำเป็น เนื่องจากโอกาสในการกลับมาเป็นนิ่วใหม่สามารถเกิดขึ้นได้ ดังนั้นแม้ว่าเราจะมีการปรับเปลี่ยนชนิดอาหาร หรือมีการกินยาเพื่อป้องกันการเกิดนิ่ว ก็ยังมีโอกาสที่จะเกิดนิ่วใหม่ได้เช่นกัน 

หากเจ้าของยังมีความกังวลใจ หรือมีข้อสงสัย สามารถติดต่อสอบถามมาทางเว็บไซต์ได้ เรามีบริการปรึกษาสัตวแพทย์ออนไลน์ หรือแอดไลน์ @deemmi เพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้

สพ.ญ.สุดา สุระสินธุ์อนันต์

สพ.ญ.สุดา สุระสินธุ์อนันต์

คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

Deemmi telemed where you can click to consult vets
Line
Email